Samen met Vlaamse waterweg, Sport Vlaanderen, de coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid en andere watersporten is Peddelsport Vlaanderen sterk bezig om het probleem van de blauwalgen gecoördineerd aan te pakken via een werkgroep blauwalgen.
Droge en warme zomers zorgen op verschillende plaatsen in onze waterwegen en kanalen voor een sterke toename van blauwalgen. Een proefproject dat loopt van april tot oktober 2023 op het kanaal Roeselare-Leie, tussen de Bruanebrug en de Schaapsbrug in Roeselare, moet de bloei van deze gevaarlijke algensoort in kaart brengen en in de kiem smoren.
Ultrasoon signaal verhindert algenbloei
Op vier locaties worden er eind mei ultrasone toestellen geplaatst. De toestelletjes (Ultrasone Aquasonic NT7) die eruitzien als een grote groene dobber met daaronder een metalen staafje, blijven continu in het water en sturen een ultrasoon signaal uit net onder het wateroppervlak. Dit signaal verhindertde bloeivorming van algen. Het ultrasone signaal heeft een bereik van maximaal 200 meter, waardoor het onderzoeksgebied is afgebakend.
Het gebruik van de toestellen wordt verondersteld niet schadelijk te zijn voor het watersysteem of waterorganismen waaronder vissen of hun eitjes en larven. Om dit te monitoren wordt samen met het proefproject een ecologische studie opgestart met twee controlezones, één op- en één afwaarts van het proefproject.
Resulaten proefproject nauw opgevolgd
De werking van de ultrasone toestellen zal grondig geëvalueerd en opgevolgd worden. Om de effecten van het proefproject te beoordelen werd daarom in de loop van april een nulmeting gedaan van de waterkwaliteit door waterstalen en stalen van het visbestand te onderzoeken.
Om het effect van het proefproject verder te evalueren volgen De Vlaamse Waterweg nv en de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) de waterkwaliteit in deze veldstudie strikt op waarbij algemene parameters zoals zuurstofconcentratie, conductiviteit, pH en temperatuur worden gemeten en het verloop van de nutriënten en een aantal polluenten wordt opgevolgd. Zo worden in samenwerking met het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek tweewekelijks waterstalen genomen en het visbestand voor, tijdens en na de test gemonitord. De Universiteit Gent en het VITO maken van de gelegenheid gebruik om via remote sensing de blauwalgengroei met drones in kaart te brengen. De Stad Roeselare en de lokale kajakclub zorgen voor de logistieke ondersteuning op het water. Op en rond het water mag er dus activiteit verwacht worden rond het plaatsen van de toestelletjes en het nemen van waterstalen. De test duurt 6 maanden, van april tot oktober.
Blauwalgen behoren tot de oudste levensvormen op onze planeet en zitten van nature in het oppervlaktewater. Hoewel hun naam anders doet vermoeden, zijn het eigenlijk geen algen of wieren, maar bacteriën. Hun wetenschappelijke naam is cyanobacteriën. De blauwalg bestaat niet. Er bestaan niet minder dan 2000 soorten en niet elke blauwalgensoort is even schadelijk.
Wat ze wel met echte algen gemeen hebben, is hun vermogen om aan fotosynthese te doen. Bij fotosynthese wordt CO2 omgezet naar biomassa en zuurstof met behulp van zonlicht. Als gevolg van de fotosynthese verhoogt het soortelijk gewicht van blauwalgen (aanwezigheid suikers) , waardoor deze zich lager in de waterkolom gaan bevinden. Daar nemen de cellen de nodige voedingsstoffen op waarbij ze de opgeslagen suikers gebruiken als energiebron. Zo worden de cellen weer lichter en gaan ze weer drijven.
Drijflagen van blauwalgen komen vooral ’s ochtends voor, als tijdens de nacht de opgeslagen suikers zijn verbruikt.
Niet elke recreatievorm is dezelfde. Terwijl de ene vooral in het water wordt beoefend, gebeurt de andere in hoofdzaak op het wateroppervlak, waarbij contact met het water(oppervlak) en de eventuele blauwalgenbloei beduidend lager ligt.
Mogelijke gezondheidsrisico’s hangen dan ook sterk af van de mate van blootstelling aan blauwalgen (en toxines) van de recreatievorm in kwestie. Het Agentschap Zorg en Gezondheid voerde, voor de verschillende recreatievormen, een risicoanalyse uit waarbij de mate van blootstelling aanleiding gaf tot een het opleggen van maatregelen.
Zoals uit bijgevoegde tabel kan afgeleid worden, geven de recreatievormen waarbij direct contact met het wateroppervlak niet kan vermelden worden aanleiding tot zeer hoog risico. Bij vaststelling van een toxische blauwalgenbloei worden deze, om gezondheidsredenen, dan ook verboden in de buurt van de blauwalgenbloei.
Het grootste gevaar van blauwalgen schuilt in de eigenschap om gifstoffen (cyanotoxines) te produceren. Sommige van deze toxines behoren tot de meest dodelijke ter wereld omdat ze niet enzymatisch afgebroken kan worden en er geen tegengif voor bestaat. Ze kunnen leiden tot: iritatie van de huid, ogen en slijmvliezen, lever- en nierschade, moeilijke ademhaling, verlamming, verkrampte spieren, beschadiging van zenuwcellen.
Tot vorig jaar werd er een totaalverbod ingeroepen in geval van blauwalgen voor ganse kanaal/watersportzones zonder enige nuance met grote gevolgen voor de watersportsector. Peddelsport Vlaanderen ging in 2019-2020 samen met een werkgroep aan de slag om dit te nuanceren voor de watersportsector. In maart werd er samen met Sport Vlaanderen en de mensen van de werkgroep blauwalgen een uitgebreide infosessie georganiseerd in Hazewinkel over alle aspecten van de blauwalgenproblematiek en het nieuwe ontradingskader voor kano, kajak en andere watersporten. Vanuit de federatie waren er enkel clubs aanwezig. Dit schema geeft aan welke procedure er gevolgd moet worden in geval van blauwalgen.
Wil je steeds op de hoogte blijven?
Schrijf je dan nu in op onze nieuwsbrief! Of volg ons op Social Media
